Khởi nghiệp, ai cũng mong dự án của mình trường tồn và phát triển. Tuy nhiên, con đường khởi nghiệp đầy chông gai và không phải ai cũng đạt được thành công như mong đợi. Theo anh Phước Trịnh – Đồng sáng lập Filum AI, cựu Giám đốc Vận hành Cinnamon AI, 10 câu hỏi “tại sao” dưới đây sẽ giúp các nhà sáng lập tự đánh giá xem startup của mình có nằm trong số ít những dự án thành công hay không.
Tại Sao Lại Là Startup Này? – Khởi Nghiệp Trong Lĩnh Vực Nào?
Hành trình khởi nghiệp là một hành trình dài, đòi hỏi các founder phải tìm ra những điểm phù hợp (Fit), từ vấn đề phù hợp (Problem Fit), giải pháp phù hợp (Solution Fit) cho đến sản phẩm phù hợp với thị trường (Product Market Fit). Tuy nhiên, tất cả bắt đầu từ Founder-Market Fit (Nhà sáng lập phù hợp với Thị trường) hoặc Founder-Problem Fit (Nhà sáng lập phù hợp với Vấn đề).
Điều này có nghĩa là bạn phải trả lời được câu hỏi: “Tại sao bạn khởi nghiệp trong lĩnh vực này?” Bạn có đủ đam mê, kiến thức, kinh nghiệm và nền tảng (background) để xây dựng startup này hay không? Một người làm sale khởi nghiệp với dự án về AI nghe có vẻ không hợp lý. Việc thiếu đam mê với lĩnh vực mình chọn cũng là một yếu tố dẫn đến thất bại.
Lý do tốt nhất để khởi nghiệp là bạn không thể tưởng tượng mình làm bất cứ điều gì khác. Hãy xây dựng câu chuyện khởi nghiệp của riêng mình, một câu chuyện thể hiện rõ đam mê và lý tưởng của bạn. Ví dụ, anh Hưng Trần từ Got It đam mê giúp doanh nghiệp trò chuyện với dữ liệu, hay chị Vũ Vân – ELSA Speak tâm huyết với việc giúp mọi người nói tiếng Anh tốt hơn.
Tại Sao Lại Là Sản phẩm Này? – Cải Tiến 10 Lần Hay Mô Hình Mới?
Hành trình startup có thể được chia thành 3 giai đoạn: khó, rất khó và gần như không thể. Nếu bạn chỉ cải thiện được 10% thực trạng hiện tại, bạn chưa đủ nhanh để khởi nghiệp. Startup cần tạo ra một mô hình kinh doanh mới hoặc làm một điều gì đó tốt hơn gấp 10 lần (10x). Sự cải tiến phải tập trung vào điều khách hàng quan tâm và sẵn sàng trả tiền.
Vậy, ở giai đoạn trước khi tăng tốc, duy trì mức độ cải tiến 10x có phải là hướng đi đúng đắn và tự nhiên cho startup? Hay họ nên bắt đầu nghĩ đến việc phòng thủ?
10 câu hỏi sống còn giúp các nhà sáng lập biết startup của mình có thể thành công hay không – Ảnh 1.
Tại Sao Lại Là Bây Giờ? – Tính Thời Điểm Trong Khởi Nghiệp
Tính thời điểm (timing) là yếu tố quyết định đến sự thành công của startup, thậm chí quan trọng hơn cả đội ngũ, ý tưởng, mô hình kinh doanh và vốn. Khởi nghiệp quá sớm hoặc quá muộn đều có thể dẫn đến thất bại. Lịch sử các công ty lớn trên thế giới đã chứng minh tầm quan trọng của thời điểm.
Ví dụ, các công ty thép, ô tô, công cụ tìm kiếm lớn nhất thế giới chỉ xuất hiện một lần trong một thời điểm nhất định. Sẽ rất khó để các startup trong cùng lĩnh vực chen chân vào sau những thời điểm vàng đó. Có những thời điểm công nghệ và nhu cầu khách hàng gặp nhau, tạo điều kiện cho “sự độc quyền mới” xuất hiện. Ví dụ, thời điểm của Big Data được cho là đã đến sau đại dịch Covid-19.
Tại Sao Lại Là Đội Ngũ Của Bạn? – Sức Mạnh Của Team
Đội ngũ sáng lập là yếu tố đầu tiên mà nhà đầu tư và khách hàng quan tâm. Đội ngũ của bạn cần có đủ tố chất: tầm nhìn, sáng tạo, quyết liệt, thông minh, chuyên môn cao, am hiểu thị trường… để đưa startup trở thành một trong ba tay chơi lớn nhất trong lĩnh vực.
Tại sao là 3? Lịch sử cho thấy nhiều ngành công nghiệp cuối cùng chỉ còn lại 3 ông lớn, ví dụ như ngành sản xuất ô tô ở Mỹ (Big Three), hãng hàng không, internet… Tại Việt Nam, ứng dụng gọi xe hay ví điện tử cũng đang hướng đến kịch bản này.
Tại Sao Người Khác Chưa Làm? – Ý Tưởng Độc Đáo
Những ý tưởng quá rõ ràng dễ bị sao chép. Các nền tảng thống trị thường được xây dựng trong sự hoài nghi. Ai có thể ngờ Airbnb – cho thuê nhà của người lạ – lại thành công như vậy?
10 câu hỏi sống còn giúp các nhà sáng lập biết startup của mình có thể thành công hay không – Ảnh 2.
Các công ty lớn có nguồn lực vượt trội so với startup. Vậy cái nhìn sâu sắc và độc đáo của bạn là gì? Nếu ít người đồng tình với bạn, bạn có cơ hội xây dựng nền tảng mà không gặp quá nhiều cạnh tranh. Tuy nhiên, cũng cần cân nhắc tính thời điểm khi tham gia vào một thị trường chưa có cạnh tranh hoặc những người đi trước đã thất bại.
Tại Sao Nền Tảng Mạnh Hơn Theo Thời Gian? – Hiệu Ứng Mạng
Nếu không có hiệu ứng mạng (network effect), rào cản gia nhập thị trường sẽ thấp, tăng nguy cơ startup bị phá vỡ bởi các công ty mới hoặc bị sao chép sản phẩm. Đó là lý do tại sao các ứng dụng tính toán đơn giản hay startup về game thường khó gọi vốn. Bạn cần có chiến lược để thống trị thị trường và loại bỏ đối thủ cạnh tranh.
Tại Sao Tốt Hơn Các “Ông Lớn”? – Lợi Thế Cạnh Tranh
Các “ông lớn” công nghệ như Google, Facebook, Amazon, Microsoft luôn nỗ lực để không đi vào vết xe đổ của Kodak. Họ cạnh tranh khốc liệt trong các lĩnh vực công nghệ mới nổi. Khi khởi nghiệp, bạn phải tìm được phân khúc thị trường phù hợp và có lợi thế cạnh tranh mà các “ông lớn” không có, ví dụ như am hiểu thị trường nội địa, đổi mới sáng tạo, tốc độ…
Tại Sao Nhà Đầu Tư Nên Đầu Tư? – Lợi Nhuận và Tầm Nhìn
Nhà đầu tư chỉ rót vốn vào một số ít startup mà họ tiếp xúc. Hãy chứng minh bằng con số tại sao startup của bạn là cơ hội tốt nhất để tạo ra lợi nhuận lớn nhất. Ngoài ra, nhà đầu tư cũng quan tâm đến tầm nhìn và con người (như trường hợp của Grab). Khi gọi vốn, hãy chuẩn bị sẵn phương án thoát ra (exit plan).
10 câu hỏi sống còn giúp các nhà sáng lập biết startup của mình có thể thành công hay không – Ảnh 3.
Tại Sao Nhân Tài Nên Tham Gia? – Thử Thách và Tác Động
Startup khó mở rộng nếu thiếu nhân tài, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ. Tuy nhiên, nhân tài không chỉ bị thu hút bởi tiền bạc mà còn bởi thử thách và cơ hội tạo ra tác động tích cực lên xã hội. Hãy thổi hồn vào vấn đề mà startup của bạn đang giải quyết để thu hút nhân tài.
Tại Sao Startup Khác Nên Hợp Tác? – Cùng Thắng và Đạo Đức
Hợp tác (partnership) là yếu tố quan trọng, đặc biệt là trong mô hình B2B. “Một mình bạn không thể ăn cả cái bánh lớn.” Hãy chọn một miếng bánh cho riêng mình và hợp tác với các startup khác để cùng phát triển. Mấu chốt của partnership là cùng thắng (win-win) và đạo đức trong hợp tác.
Khởi Nghiệp Long Thành – Đồng Hành Cùng Startup Việt
Khởi Nghiệp Long Thành (KHOINGHIEPLONGTHANH.VN) là website chia sẻ câu chuyện khởi nghiệp, truyền lửa đam mê cho giới trẻ. Chúng tôi cung cấp các bài viết, tài liệu, kinh nghiệm thực tế về khởi nghiệp, giúp các bạn trẻ có cái nhìn tổng quan và định hướng đúng đắn trên con đường khởi sự kinh doanh. Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, chúng tôi tư vấn và hỗ trợ các startup trong các lĩnh vực: xây dựng mô hình kinh doanh, marketing, gọi vốn, quản lý tài chính… Liên hệ với chúng tôi qua hotline 0932 406 749 hoặc email [email protected] để được tư vấn miễn phí. Địa chỉ: 39 Đường Khởi Nghiệp, Phường 10, Quận Tân Phú, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam. Website: https://khoinghieplongthanh.vn/.
