Base Resources – Mô hình tổ chức doanh nghiệp là tài liệu quan trọng, cung cấp thông tin về quy mô, hệ thống phòng ban, quy trình luồng thông tin,… của doanh nghiệp. Việc xây dựng mô hình tổ chức luôn được các doanh nghiệp chú trọng để phù hợp với văn hóa công ty và định hướng phát triển trong tương lai. Bài viết dưới đây sẽ phân tích 4 mô hình tổ chức doanh nghiệp phổ biến nhất tại Việt Nam, giúp bạn hiểu rõ đặc điểm, ưu và nhược điểm của từng mô hình.
So sánh cơ cấu tập trung và phân cấp
Những Điều Cần Lưu Ý Khi Xây Dựng Mô Hình Tổ Chức Doanh Nghiệp
Trước khi đi sâu vào tìm hiểu các mô hình, hãy cùng xem xét những yếu tố quan trọng cần lưu ý khi xây dựng mô hình tổ chức doanh nghiệp:
1. Tuyến Mệnh Lệnh: Đây là yếu tố cơ bản nhất, xác định quy trình nhận lệnh và báo cáo giữa các cấp trong doanh nghiệp. Xây dựng tuyến mệnh lệnh rõ ràng tạo nên bộ khung vững chắc cho mô hình tổ chức.
2. Số Lượng Kiểm Soát Tối Ưu: Mỗi nhà quản lý chỉ có thể quản lý hiệu quả một số lượng nhân viên nhất định. Việc xác định số lượng kiểm soát tối ưu giúp cân bằng giữa hiệu suất quản lý và quy mô nhân sự.
3. Phân Bổ Quyền Quyết Định: Quyền quyết định tập trung hay phân tán sẽ quyết định cơ cấu tổ chức là tập trung hay phân cấp. Cơ cấu tập trung quyền lực vào một cá nhân, trong khi cơ cấu phân cấp chia sẻ quyền lực cho nhiều người.
4. Phân Chia Phòng Ban (Chuyên Môn Hóa): Chuyên môn hóa cao giúp nhân viên làm chủ lĩnh vực cụ thể, tăng hiệu suất công việc. Tuy nhiên, chuyên môn hóa thấp lại mang đến sự linh hoạt, cho phép nhân viên xử lý đa dạng nhiệm vụ.
5. Phân Chia Bộ Phận (Tương Tác Giữa Các Phòng Ban): Sự phân chia cứng nhắc hay linh hoạt giữa các bộ phận ảnh hưởng đến hiệu quả tương tác và phối hợp trong công việc. Có 6 phương thức phân chia bộ phận doanh nghiệp: theo chức năng, sản phẩm, khu vực, quy trình, khách hàng và ma trận.
Mô Hình 1: Tổ Chức Phân Quyền (Hierarchical Organization)
Mô hình phân quyền hoạt động theo hệ thống cấp bậc, chỉ thị từ cấp trên truyền xuống cấp dưới. Nhân viên muốn đề xuất ý kiến phải thông qua quản lý trực tiếp, sau đó chuyển lên cấp cao hơn. Mô hình này mang tính quan liêu, tạo khoảng cách giữa chủ doanh nghiệp và nhân viên.
Sơ đồ tổ chức phân quyền
Ưu điểm:
- Quyền hạn rõ ràng.
- Lộ trình thăng tiến minh bạch.
- Tập trung phát triển kỹ năng chuyên môn.
Nhược điểm:
- Xử lý công việc chậm trễ.
- Giao tiếp kém hiệu quả.
- Khó thống nhất mục tiêu chung.
- Thiếu sự phối hợp giữa các phòng ban.
Mô Hình 2: Cấu Trúc Ma Trận (Matrix Organization)
Mô hình ma trận vận hành dựa trên hệ thống quyền hạn và hỗ trợ đa chiều. Thông tin luân chuyển theo cả chiều dọc (chức năng) và chiều ngang (sản phẩm/dự án). Mô hình này phù hợp với các công ty thực hiện nhiều dự án hoặc sản xuất nhiều sản phẩm cùng lúc.
Sơ đồ ma trận
Ưu điểm:
- Nâng cao hiệu quả giao tiếp.
- Sử dụng kỹ năng chuyên môn đa dạng.
- Giảm tải công việc cho lãnh đạo.
- Thúc đẩy phối hợp giữa các phòng ban.
- Quyết định nhanh chóng.
- Tận dụng tối đa nguồn lực.
Nhược điểm:
- Nhân viên có thể trốn tránh trách nhiệm.
- Cần thời gian thích nghi với cấu trúc.
- Dễ xảy ra xung đột lợi ích.
Mô Hình 3: Cấu Trúc Phẳng (Flat Organization)
Cấu trúc phẳng loại bỏ chức danh và cấp bậc, mọi người đều bình đẳng. Mô hình này phù hợp với doanh nghiệp nhỏ, startup hoặc công ty muốn duy trì cấu trúc phẳng ngay cả khi phát triển.
Sơ đồ cấu trúc phẳng: Mọi thành viên đều bình đẳng
Ưu điểm:
- Nâng cao trách nhiệm nhân viên.
- Tinh gọn bộ máy, giảm chi phí.
- Tăng cường giao tiếp.
- Quyết định nhanh chóng.
Nhược điểm:
- Tranh giành quyền lực.
- Hạn chế sự phát triển của công ty.
- Khó khăn trong việc phê duyệt.
- Khoảng trống quyền lực.
- Ít cơ hội thăng tiến.
Mô Hình 4: Quản Lý Phi Tập Trung (Holacratic Organizations)
Mô hình này phân bổ quyền lực đồng đều, không có cấp bậc và chức danh. Công việc được phân công theo vai trò, mỗi nhân viên có thể đảm nhận nhiều vai trò trong một “vòng tròn” (circle).
mô hình quản trị phi tập trung – cố vấn khởi nghiệp.vn – oraido mentorHolacracy: Mô hình quản trị hiện đại
Ưu điểm:
- Khuyến khích sự chủ động và sáng tạo.
- Dễ dàng truyền đạt mục tiêu và sứ mệnh.
- Quyết định nhanh chóng.
- Tăng cường gắn kết nhân viên.
Nhược điểm:
- Dễ xảy ra tranh giành lợi ích và rối loạn thông tin.
Kết Luận
Việc lựa chọn mô hình tổ chức phù hợp phụ thuộc vào đặc điểm và định hướng của từng doanh nghiệp. Bên cạnh việc xây dựng mô hình hiệu quả, nhà quản lý cần tìm hiểu và áp dụng các phần mềm quản trị doanh nghiệp để tối ưu hóa hoạt động kinh doanh.
Về Khởi Nghiệp Long Thành (KHOINGHIEPLONGTHANH.VN): Chúng tôi là một website chuyên chia sẻ câu chuyện khởi nghiệp, truyền lửa đam mê cho giới trẻ. Với địa chỉ tại 39 Đường Khởi Nghiệp, Phường 10, Quận Tân Phú, TP Hồ Chí Minh, và số điện thoại 0932 406 749, KHOINGHIEPLONGTHANH.VN cung cấp những bài viết chất lượng, thông tin hữu ích về khởi nghiệp, kinh doanh, mô hình kinh doanh và quản lý doanh nghiệp. Hãy liên hệ với chúng tôi qua email [email protected] để được tư vấn và hỗ trợ.
